Menu nawigacji stron

Wszystko na temat nowotworów i guzów mózgu

Przerzuty do mózgu – objawy

Przerzuty do mózgu występują u około 15% ogółu chorych na nowotwory złośliwe i są wynikiem ogólnoustrojowego rozsiewu drogą krwionośną. Częstość występowania przerzutów do mózgu może wzrastać w związku z poprawą skuteczności leczenia w przypadku uogólnienia procesu nowotworowego. Przerzuty do mózgu nowotworów litych najczęściej wywodzą się z raka płuc oraz raka piersi. Choć wielu lekarzu uważa, że wszystkie przerzuty do mózgu mają charakter zmian mnogich, to jednak w połowie przypadków stwierdza się pojedyncze zmiany, w odniesieniu do których potencjalnie możliwe jest zastosowanie leczenia miejscowego.

 

PRZERZUTY DO MÓZGU – OPERACJA CHIRURGICZNA

Wycięcie przerzutów do mózgu jest rzadko metodą prowadzącą do pełnego wyleczenia miejscowego, co wynika z potencjalnego ryzyka pozostawienia niewielkiej ilości liczby komórek nowotworowych. Dalsze zmniejszenie masy guza jest bardziej możliwe dzięki uzupełniającemu zastosowaniu radioterapii i/lub chemioterapii guza mózgu.

Decyzja odnośnie do wdrożenia leczenia chirurgicznego guza powinna opierać się na następujących czynnikach:

zaawansowanie nowotworu poza układem nerwowym: Leczenie operacyjne nie powinno być przeprowadzane u chorych ze spodziewanym krótkim czasem przeżycia (3-6 tygodni) określonym na podstawie zaawansowania raka poza układem nerwowym. Rozległe przerzuty w innych niż mózg, ważnych lokalizacjach wykluczają celowość zabiegu na rzecz radioterapii paliatywnej.

liczba przerzutów do mózgu: ogólnie, jedynie u chorych z pojedynczym przerzutem rozważa się resekcję. Jeśli przerzut do mózgu jest głównym objawem nowotworu i nie ma innych możliwości zidentyfikowania ogniska pierwotnego, leczenie operacyjne może być wymagane w celu ustalenia rozpoznania i zaplanowania dalszego postępowania.

Usunięcie przerzutów do mózgu  za pomocą operacji chirurgicznej często pozwala na zniesienie ubytków neurologicznych związanych z uciskiem struktur, na obniżenie nadciśnienia wewnątrzczaszkowego i przynajmniej częściową likwidację objawów guza mózgu.

 

PRZERZUTY DO MÓZGU – RADIOTERAPIA

Nie wykazano istotnych różnic skuteczności pomiędzy różnymi schematami frakcjonowania dawki konwencjonalnej radioterapii w przypadku przerzutów do mózgu ( 20 Gy w 5 frakcjach, 30 Gy w 10 frakcjach, 40 Gy w 20 frakcjach). Wydłużone schematy napromieniania są stosowane u chorych z ograniczonymi zmianami nowotworowymi w innych narządach lub ich brakiem, bądź po resekcji pojedynczego przerzutu do mózgu, z racji prawdopodobnego długiego przeżycia lub nawet możliwości pełnego wyleczenia.

Zastosowanie hipofrakcjonowanej radioterapii wiąże się ze zwiększonym ryzykiem toksyczności neurologicznej.

Chorzy z licznymi przerzutami są kwalifikowani tylko do napromieniania całego mózgu. Dzięki napromienianiu całego mózgu możliwa jest poprawa w zakresie neurologicznych objawów choroby, takich jak bóle głowy, utrata funkcji motorycznej czy upośledzenie procesów poznawczych. Niestety łagodzenie objawów ma najczęściej charakter nietrwały, a progresja guzów prowadzi do ich nawrotu.

Odpowiedź radiologiczna  i kliniczna na napromienianie całego mózgu może wystąpić dopiero upływie kilku tygodni, w związku z tym chorzy z istotnym efektem masy w trakcie radioterapii powinni otrzymywać kortykosteroidy (deksametazon).



 

PRZERZUTY DO MÓZGU – ZASTOSOWANIE RADIOCHIRURGII

U chorych z jednym do trzech przerzutów do mózgu agresywne leczenie miejscowe ( klasyczna resekcja chirurgiczna lub radiochirurgia) zapewnia dłuższe przeżycie i poprawę jakości życia w porównaniu z wyłącznym napromienianiem całego mózgu jako metody wyłącznej. Radiochirurgia może być dobrym wyborem u osób starszych lub zagrożonych wyższym ryzykiem powikłań pooperacyjnych. Radiochirurgia stereotaktyczna może być stosowana jako metoda wyłączna, jako leczenie skojarzone z napromienianiem całego mózgu lub też w przypadku nawrotowych zmian przerzutowych. Radiochirurgia jest szczególnie pomocna u chorych z jedną do trzech zmian o średnicy <4 cm. Im mniejsze przerzuty do mózgu, tym większa skuteczność zabiegu.

Jako, że przerzuty do mózgu są zazwyczaj dobrze odgraniczone od mózgu i nie naciekają jego struktur, są szczególnie podatne na radiochirurgię. Radiochirurgia stereotaktyczna może być stosowana w przypadku zmian znajdujących się w niedostępnych dla klasycznej chirurgii lokalizacjach tak jak pień mózgu.

NÓŻ GAMMA (GAMMA KNIFE) – RADIOCHIRURGIA

 

PRZERZUTY DO MÓZGU – CHEMIOTERAPIA

Chemioterapia ma zazwyczaj ograniczone znaczenie u chorych z przerzutami do mózgu i nie wykazano jej aktywności jako leczenia uzupełniającego napromienianie czy chirurgię. Niemniej chemioterapia może wykazywać pewną skuteczność u chorych niekwalifikujacych się do dalszego leczenia z udziałem napromieniania całego mózgu lub radiochirurgii stereotaktycznej.

Coraz częstsze są doniesienia potwierdzające potencjalną skuteczność chemioterapii kojarzonej z lekami ukierunkowanymi molekularnie w odniesieniu do przerzutów do mózgu, kiedy dobór schematu terapeutycznego oparty jest na podstawie typu nowotworu pierwotnego (źródła przerzutu). Kapecytabina jest skutecznym lekiem, gdy przerzuty do mózgu pochodzą z raka piersi. Przerzuty do mózgu mogą być leczone za pomocą metotreksatu w przypadku wielu nowotworów. Temozolomid wykazuje aktywność u chorych z przerzutami do mózgu w przebiegu czerniaka i NSCLC. Erlotynib wykazuje skuteczność u chorych z przerzutami do mózgu w przebiegu raka płuc charakteryzującego się odpowiednimi mutacjami EGFR.

RADIOTERAPIA PALIATYWNA

OPERACJA GUZA MÓZGU

PRZERZUTY RAKA DO MÓZGU – JAK POWSTAJĄ ?

Przerzuty do mógu, bibliografia
R. Pazdur, L. D. Wagman, K.A. Camphausen, W.J. Hoskins, Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, tom II, Lublin 2012.
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2011, Gdańsk 2011.
J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.

SPIS ARTYKUŁÓW