Medulloblastoma – rdzeniak

Medulloblastoma – rdzeniak, to złośliwy nowotwór inwazyjny móżdżku, który należy do grupy guzów zarodkowych OUN. Występuje zazwyczaj u dzieci; może wykazywać różnicowanie neuronalne i mieć tendencje do rozsiewu drogą płynu mózgowo-rdzeniowego. Medulloblastoma – rdzeniak jest najczęściej zlokalizowany w robaku móżdżku i stropie komory IV, rzadziej w półkulach móżdżku.

Ostatnia klasyfikacja WHO wyodrębnia następujące podtypy tego nowotworu:

– Medulloblastoma desmoplastyczny/guzkowy;

– Medulloblastoma z rozległym wzrostem guzkowym;

– Medulloblastoma anaplastyczny;

– Medulloblastoma wielkokomórkowy.

Wszystkim podtypom tego guza mózgu nadano IV stopień złośliwości.

Pomimo, że w naukowym piśmiennictwie sugeruje się pewne czynniki etiologiczne, nie ma jednoznacznych dowodów potwierdzających inicjujący wpływ wirusów JC oraz SV 40 na powstawanie tego guza mózgu. Medulloblastoma – rdzeniak może rozwijać się u chorych w kilku zespołach rodzinnych, z których najlepiej poznano związek z mutacjami wrodzonymi genów PTCH1 (zespół Gorlina), APC (zepół Turcota), TP53 (zespół Li-Fraumeni), CBS czy SUFU.

Analizy materiału nowotworowego przy użyciu mikromacierzy genowych pozwoliły na określenie genów związanych z niekorzystnym rokowaniem w Medulloblastoma (MYBL2, HMG1, LDH) oraz genów, których ekspresję stwierdzono u chorych z łagodniejszym przebiegiem choroby nowotworowej (NSCL1 i TRKC).

Kolejnym czynnikiem, którego wpływ na rozwój i progresję guza mózgu podkreśla się, jest obecność w jego utkaniu nowotworowych komórek macierzystych (ang. tumor stem cells). Dotychczas wykazano, że do aktywacji szlaków przekazywania sygnału charakterystycznych dla neuralnych komórek macierzystych, Wnt, Shh i Bmi, dochodzi także w Medulloblastoma. Aktywacja genów w neuralnych komórkach macierzystych przemawia za ich udziałem w patogenezie tego nowotworu i może stać się czynnikiem umożliwiającym ich ocenę rokowniczą.

MEDULLOBLASTOMA – RDZENIAK – DIAGNOSTYKA

W obrazach tomografii komputerowej TK guz jest hiperdensyjny w stosunku do tkanek mózgowia i wykazuje średni efekt wzmocnienia kontrastowego. W rezonansie magnetycznym głowy MRI zmiana jest niejednorodna, hipointensywna w stosunku do istoty szarej w obrazach T-1-zależnych i najczęściej hiperintensywna w obrazach T2-zależnych. Wzmocnienie kontrastowe medulloblastoma w rezonansie magnetycznym jest zazwyczaj średnie bądź silne. Nowotwory występujące u starszych dzieci bądź dorosłych mają obraz bardziej zróżnicowany, z obecnością struktur torbielowatych i są zazwyczaj gorzej odgraniczone od otoczenia.

Medulloblastoma – rdzeniak daje często przerzuty drogą płynu mózgowo-rdzeniowego do przestrzeni podpajęczynówkowej i kanału kręgowego lub drogą krwi do kości. Dlatego w przypadku podejrzenia tego guza mózgu zaleca się wykonanie badania rezonansu, które obejmuje mózgowie i kanał kręgowy.

MEDULLOBLASTOMA – RDZENIAK – LECZENIE

Guzy mózgu typu Medulloblastoma – rdzeniak rzadko występują u dorosłych, więc ustalenie wskazań do zastosowania chemioterapii oparto przede wszystkim na obserwacjach w ramach leczenia dzieci. Dotychczas nie przeprowadzono badań z losowym doborem chorych, które pozwoliłoby ocenić skuteczność chemioterapii tego guza mózgu u dorosłych. Analiza kilku obserwacyjnych badań wskazuje, że prawdopodobieństwo pięcioletniego przeżycia u dorosłych z tym rozpoznaniem wynosi 70%.

Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań II fazy nie są zgodne; tylko w niektórych opracowaniach udokumentowano większą skuteczność chemioterapii dodanej do radioterapii w ramach pooperacyjnego leczenia przetrwałych Medulloblastoma u dorosłych w porównaniu z wyłącznym napromienianiem.

W ramach chemioterapii rdzeniaka wykorzystywane są pochodne nitromocznika oraz cisplatyna, etopozyd, winkrystyna i cyklofosfamid lub ifosfamid. Większość opracowań podkreśla gorszą tolerancję leczenia u dorosłych, co dotyczy upośledzenia szczególnie funkcji poznawczych.

W podgrupie chorych z czynnikami ryzyka podejmowane są próby stosowania wysokodawkowej chemioterapii w skojarzeniu z przeszczepieniem komórek krwiotwórczych, ale obecnie jest to postępowanie całkowicie eksperymentalne.

Postęp wiedzy na temat molekularnych i genetycznych zaburzeń w Medulloblastoma (rdzeniak) stwarza nadzieję na uzyskanie poprawy wyników leczenia w następstwie stosowania leków ukierunkowanych molekularnie (terapia celowana). Najbardziej obiecującym kierunkiem jest oddziaływanie na komórki medulloblastoma w związku z częstą nadekspresją receptora dla płytkowopochodnego czynnika wzrostu (PDGFR) i receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR) oraz utratą lub zmniejszoną aktywnością supresorowych genów TP53, RB i PTEN.

NOWOTWORY U DZIECI – OBJAWY

OPERACJA GUZA MÓZGU

GUZ MÓZGU LECZENIE

Bibliografia medulloblastoma, rdzeniak

Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2011 r., Tom I, Gdańsk 2011.
R. Pazdur, L. D. Wagman, K.A. Camphausen, W.J. Hoskins, Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, tom II, Lublin 2012.
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2011, Gdańsk 2011.
J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.