Reakcja popromienna – ograniczenia radioterapii
Technika stosowanej powszechnie klasycznej radioterapii guzów mózgu wymaga napromieniania nie tylko komórek nowotworowych, ale i prawidłowej tkanki nerwowej znajdującej się w sąsiedztwie nowotworu lub na drodze wiązki terapeutycznej. Ograniczona tolerancja zdrowych tkanek na napromienianie jest źródłem popromiennej toksyczności i skutków ubocznych (reakcja popromienna) oraz stanowi istotne przeciwwskazania do eskalacji całkowitej dawki promieniowania.
Reakcja popromienna ze względu na czas ujawnienia się może mieć następujący charakter:
– ostra reakcja popromienna – występuje w trakcie leczenia;
– ostra reakcja popromienna opóźniona – pojawia się wciągu czterech miesięcy po radioterapii;
– późna reakcja popromienna – występuje od sześciu miesięcy do wielu lat po radioterapii guza mózgu.
Charakterystyczne objawy reakcji popromiennej to:
– ból głowy;
– nudności;
– wymioty;
– senność;
– gorączka
– pogorszenie stanu neurologicznego.
Wymienione objawy są bardziej nasilone, gdy stosuje się wyższe dawki frakcyjne, przekraczające 2,2 Gy oraz po napromienianiu większej objętości mózgu. W takiej sytuacji konieczna jest osłona steroidowa na 48-72 godziny przed napromienianiem.
Ostra opóźniona reakcja popromienna pojawia się na skutek demielinizacji i zaburzonej przepuszczalności naczyń włosowatych. Objawia się przejściowym pogorszeniem stanu neurologicznego, sennością, ogniskową encefalopatią. W obrazie radiologicznym mogą być widoczne objawy progresji (wznowy) nowotworu. Podstawową formą leczenia jest terapia sterydami w zmniejszających się dawkach.
Późna reakcja popromienna ze strony układu nerwowego wynika z uszkodzenia śródbłonka naczyń i/lub ogniskowego bądź rozlanego uszkodzenia istoty białej, co objawia się w badaniu jej obrzękiem. Skutkiem zmian zanikowych kory mózgowej jest pogłębienie bruzd. Może dojść do poszerzenia układu komorowego. Objawami późnej reakcji popromiennej mogą być padaczka, wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe oraz demencja. Charakterystyczne są również postępujące zaburzenia pamięci świeżej, ograniczenie wydolności intelektualnej, zdolności uczenia się, myślenia abstrakcyjnego i rozwiązywania zadań. Odległym powikłaniem reakcji popromiennej może być wtórna niewydolność przysadki mózgowej. Najgroźniejszym powikłaniem radioterapii guzów mózgu jest martwica mózgu. Powikłanie to dotyczy 4-9% chorych otrzymujących dawki w zakresie 45-60 Gy i może być potencjalnie śmiertelne.
Sporej trudności dostarcza różnicowanie martwicy popromiennej na skutek naświetlań od wznowy (progresji) guza. Obraz martwicy popromiennej i wznowy w badaniu diagnostycznym rezonansem magnetycznym i tomografem komputerowym jest podobny. W tym przypadku pomocna może być spektroskopia MRS z oceną charakterystycznych metabolitów tkanek nowotworu.
INFORMACJE
ZWROTNIKRAKA.PL
GUZY MÓZGU
ZOBACZ
