Gwiaździak włosowatokomórkowy
Gwiaździak włosowatokomórkowy (policytarny astrocytoma) to stosunkowo dobrze odgraniczony guz mózgu zaliczany do I stopnia złośliwości w podziale WHO. Jest budowany przynajmniej częściowo z dwubiegunowych, policytarnych (przypominających włos) astrocytów, które wykazują tendencję do formowania zbitych, równolegle ułożonych wiązek.
Właściwe rozpoznanie tego guza jest szczególnie istotne, ponieważ w przeciwieństwie do rozlanych astrocytoma nie nacieka on rozlegle tkanek mózgu i niezwykle rzadko ulega transformacji złośliwej – dzięki temu może być leczony mniej radykalnie. Radioterapia nawet niedoszczętnie wyciętego guza tego typu wydaje się niewskazana.
Gwiaździak włosowatokomórkowy występuje najczęściej u dzieci, chociaż zdarza się również w wieku dorosłym. Szczyt zachorowalności na ten nowotwór przypada na wiek 3-7 lat, ale rozpiętość wynosi od 8 miesięcy do 60 lat.
Objawy kliniczne guza mózgu tego typu związane są z jego lokalizacją i umiejscowieniem. W badaniach obrazowych pilocytarne astrocytoma dają obraz wzmocnienia pokontrastowego. W obrazie T1 rezonansu magnetycznego głowy często obecny jest bardzo intensywny sygnał, szczególnie charakterystyczny dla tego typu guza.
W badaniu tomografii komputerowej głowy guz daje obraz torbieli z guzkiem przyściennym; ściany torbieli i przyścienny guzek prezentują silny efekt wzmocnienia kontrastowego. Strefa obrzęku jest niewielka.
GWIAŹDZIAK WŁOSOWATOKOMÓRKOWY – KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE
– najczęstszy nowotwór glejowy u dzieci;
– może występować w całym ośrodkowym układzie nerwowym, lecz najczęstszymi lokalizacjami są móżdżek i nerw wzrokowy;
– ważną cechą radiologiczną jest silny efekt wzmocnienia;
– często towarzyszy mu torbiel;
– histopatologicznie typowa jest mieszana, dwuskładnikowa struktura, w której zbite układu włosowatokomórkowe towarzyszą składnikowi drobnotorbielowatemu, tworzonemu przez tzw. astrocyty protoplazmatyczne;
LECZENIE I ROKOWANIA
Gwiaździak włosowatokomórkowy zaliczany jest w podziale WHO do I stopnia złośliwości. Guzy tego typu rzadko ulegają progresji, która wiąże się głównie z ewentualną wcześniejszą radioterapią. Istnieje jednak pewna możliwość rozsiewu tego nowotworu drogami płynowymi.
Opisano przypadki rozsianego pilocytarnego astrocytoma o stosunkowo dobrym rokowaniu.
Ewentualne nawroty mogą występować nawet po wielu latach.
Należy dążyć do możliwie największego zakresu resekcji przy jednoczesnym maksymalnym zachowaniu funkcji neurologicznych, przy czym technika wycięcia zależy od lokalizacji nowotworu oraz dostępności metod wspomagających resekcję i bezpieczeństwo zabiegu. W przypadku głębokiej lokalizacji guza lub umiejscowienia w obszarach elokwentnych dla uzyskania rozpoznania histopatologicznego wskazana jest jedynie biopsja stereotaktyczna.
Podsumowując pilocytarne astrocytoma (gwiaździak włosowatokomórkowy) różnią się zdecydowanie od innych nowotworów pochodzenia astrocytarnego. Oprócz innego obrazu histopatologicznego mają zdecydowanie lepsze rokowanie, nie naciekają tkanek mózgu, rzadko trasformują w postacie anaplastyczne i nie wykazują zaburzeń genetycznych typowych dla tych nowotworów.
gwiaździak włosowatokomórkowy, bibliografia
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2011 r., Tom I, Gdańsk 2011.
R. Pazdur, L. D. Wagman, K.A. Camphausen, W.J. Hoskins, Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, tom II, Lublin 2012.
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2011, Gdańsk 2011.
J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.