Biopsja guza mózgu i neuronawigacja

W przypadku nowotworów nieoperacyjnych biopsja guza mózgu jest ostatecznym sposobem określenia rodzaju nowotworu mającym na celu postawienie rozpoznania histopatologicznego. Tzw. otwarta biopsja guza mózgu może być wykonana przy okazji paliatywnej operacji odbarczającej (kraniektomia czy lobektomia). W kontekście guzów mózgu omówić należy biopsję wykonywaną drogą nakłucia mózgu z pojedynczego otworu trepanacyjnego.

Biopsja mózgu to procedura inwazyjna i połączona z ryzykiem powikłań, zwłaszcza krwawienia wewnątrzczaszkowego i zakażenia. Należy nadmienić, że w wyniku biopsji mózgu może dojść do pogorszenia stanu neurologicznego chorego. Prawdopodobieństwo powikłań zleży od okolicy, w której znajduje się guz mózgu. Ryzyko jest większe w przypadku zmian położonych np. w pniu mózgu czy w pobliżu dużych naczyń ( guzy szyszynki i żyła wielka mózgu). Poważne powikłania notuje się u 2-4% chorych poddanych biopsji guza mózgu. Neurochirurg wykonujący biopsję bierze odpowiedzialność za los chorego i dlatego musi być przekonany o jej zasadności.

Istotne wsparcie dla neurochirurg podczas zabiegu stanowi tzw. neuronawigacja. Biopsja guza mózgu może być wspomagana śródoperacyjnym systemem neuronawigacyjnym, który obejmuje kamerę i stację komputerową z ekranem. Neuronawigacja pozwala na śledzenie na ekranie położenia końca igły w stosunku do struktur anatomicznych.

SPRAWDŹ: BIOPSJA

BIOPSJA GUZA MÓZGU – WYMAGANIA

Idealny kandydat do biopsji powinien spełniać następujące kryteria:

1. Rozpoznanie neuropatologiczne powinno stwarzać szansę na wdrożenie leczenia prowadzącego do poprawy rokowania choroby.

2. Badanie obrazowe i diagnostyczne guza mózgu oraz inne metody, nie pozwalają na ustalenie rozpoznanie z niewielkim prawdopodobieństwem błędu.

3. Zmiana będąca przedmiotem biopsji mózgu dje możliwość ustalenia rozpoznania istotnego klinicznie. Materiał pozyskany podczas biopsji (ograniczony skrawek) powinien być reprezentatywny dla całej zmiany nowotworowej.

BIOPSJA GUZA MÓZGU – RODZAJE

Biopsja mózgu może być przeprowadzona na kilka sposobów:

1. Biopsja guza mózgu „z wolnej ręki” – chirurg nakłuwa nowotwór, posiłkując się badaniem obrazowym, znajomością anatomii i własną wyobraźnią przestrzenną.

2. Biopsja pod kontrolą USG –  po wykonaniu otworu i otwarciu opony przystawia się do mózgu małą sondę USG i w ten sposób odnajduje się nowotwór. Igłę wprowadza się do guza mózgu dzięki przystawce zamontowanej na głowicy.

3. Biopsja z neuronawigacją

4. Biopsja stereotaktyczna – metoda zapewniająca największą możliwą precyzję, ale stosunkowo pracochłonna i wymagająca kosztownego sprzętu jakim jest rama stereotaktyczna. Po przymocowaniu ramy do głowy pacjenta wykonuje się tomografię komputerową głowy z kontrastem. Biopsja stereotaktyczna mózgu jest niezastąpiona w przypadku małych guzów mózgu, zwłaszcza w pniu mózgu, w okolicy szyszynki lub jąder podstawy.

NEURONAWIGACJA

Neuronawigacja poleg n tworzeniu komputerowej trójwymiarowej mapy mózgu danego chorego po to, aby w trakcie zabiegu móc na bieżąco śledzić na tej mapie położenie końcówki dowolnego narzędzia chirurgicznego.

Neuronawigcja poprawia skuteczność zabiegów i operacji guzów mózgu – w tym biopsji mózgu, ich precyzję oraz doszczętność i  jednocześnie minimalizuje dostęp operacyjny. Mniejsza liczba powikłań oznacza dla pacjenta krótszy pobyt w szpitalu. Z drugiej strony błędy związane z rejestracją i przemieszczaniem ograniczają precyzję neuronawigacji. Także biopsja guza mózgu może być wykonywana ze wsparciem neuronawigacji – niestety tylko większe i nowoczesne ośrodki dysponują tym systemem. Szczególną przydatność neuronawigacji można docenić przy usuwaniu niewielkich guzów wewnątrzmózgowych, położonych głęboko pod powierzchnią kory. Jeżeli chirurg nie dysponuje neuronawigacją, musi dotrzeć do guza mózgu bazując jedynie na swojej wyobraźni przestrzennej.  Neuronawigacja pozwala na ciągłą kontrolę ruchów neurochirurga i nie pozwala mu na zboczenie z właściwego kursu np. podczas biopsji mózgu, która wymaga szczególnej precyzji.

Bibliografia, biopsja guza mózgu, neuronawigacja
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych – 2011 r., Tom I, Gdańsk 2011.
R. Pazdur, L. D. Wagman, K.A. Camphausen, W.J. Hoskins, Nowotwory złośliwe – postępowanie wielodyscyplinarne, tom II, Lublin 2012.
Pod. red. M. Krzakowski, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych 2011, Gdańsk 2011.
J. Meder, Aktualne zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w onkologii, Warszawa 2011.